ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗΣ: Η ΟΛΓΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗΣ Η ΟΛΓΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ ΑΘΗΝΑ 2004

Μπροστά στο θάνατο δεν είμαστε πρωτότυποι. Όμως ούτε ο θάνατος είναι πρωτότυπος. Πάντοτε  έρχεται στην ώρα του, μόνο που δεν ξέρουμε πότε. [σελ. 11]

Η λύπη μου δεν ήταν κουκούλι που έκρυβε πεταλούδα. Εκεί μέσα κρυβόμουν εγώ σαν καραβάκι μέσα σε μποτίλια. [σελ. 15]

Καμιά ευχάριστη έκπληξη δεν περίμενα. Χρόνια τώρα δεν περιμένω ευχάριστες εκπλήξεις. Αποδείχτηκε πως έκανα λάθος. [σελ. 27]

Ήταν όμορφη; Μπορεί ένα σημείο στίξης να είναι όμορφο; [σελ. 41]

Τα μεγαλύτερα προβλήματά μας τα οφείλουμε σε αποτελειωμένες φράσεις. [σελ. 45]

Το μυαλό μου ζούσε τη δική του ζωή, δούλευε υπερβολικά και καμιά φορά απεργούσε. [σελ. 48]

Το να αφήσεις τη γλώσσα σου είναι σαν να εγκαταλείπεις την ψυχή σου. Όμως εγώ αυτό ακριβώς ήθελα. [σελ. 53]

Ήταν τα λόγια. Πιο μεγάλα και πιο ισχυρά από οτιδήποτε άλλο, μου υπόσχονταν ένα ταξίδι χωρίς σύνορα, εκτός από εκείνα που θα επέλεγα εγώ. [σελ. 56]

Είναι παράδοξο το ότι πιο εύκολα αλλάζουμε μια ορθή άποψη από μια λαθεμένη. Πιθανώς γιατί τα λάθη μας έχουν μεγαλύτερο συγκινησιακό βάρος. Με λίγα λόγια, αγαπάμε την αναπηρία μας περισσότερο από την υγεία μας. [σελ. 61]

Δεν ήταν έτσι με την Όλγα. Επιθυμούσε ν` αρχίσει να  ζει τώρα που είχε τελειώσει  τις σπουδές της, που το διαζύγιο ήταν ιστορία, ο πόθος του κορμιού ελεγχόμενος και η μοναξιά της ψυχής υποφερτή. [σελ. 67-68]

Εκείνο το βιβλίο δεν θα γραφόταν. Δε γινόταν χωρίς να περάσω πριν το χέρι μου στους ώμους της. [σελ. 73]

Δίνοντάς τη μου είπε ότι είναι δύσκολο να πάρεις στα σοβαρά κάποιον που του άλλαξες φασκιές, όμως τώρα πια δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα. Μπροστά μου είχα τη σοβαρότητά του σε διακόσιες πυκνογραμμένες σελίδες. [σελ. 77]

Εγώ πάντως προτιμώ να λυπάμαι για κάτι που έχασα παρά για κάτι που δεν είχα ποτέ. [σελ. 88]

Γιατί να χάνουμε το χρόνο μας με μικροδιασκεδάσεις όταν τίποτα δε διασκεδάζει το θάνατο; [σελ. 94]

[…], μόνο που η λύπη είχε απαλυνθεί, από χτύπημα κατακέφαλο είχε μεταβληθεί σε μαξιλάρι να πλαγιάζω. [σελ. 96]

[…], μιλούσαμε ελληνικά, μια γλώσσα που είναι ασυναγώνιστη σε εκφράσεις εγκάρδιας βαναυσότητας. Ποιος μπορεί να αντισταθεί στην προτροπή: «Μα μην είσαι μαλάκας!». [σελ. 105]

Το να περιγράψεις έναν άνθρωπο είναι σαν να προσπαθείς να ντύσεις ένα πεισματάρικο μωρό τριών χρονών. [σελ. 123]

Ήταν και αυτό ένα επιχείρημα που μεγάλωνε ή μίκραινε την αξία των σπιτιών. Άλλο να πεις ότι αυτό εδώ το έχει ο στρατηγός τάδε κι άλλο ότι ανήκει στον φοροφυγάδα δείνα. [σελ. 125]

Αν έχεις μεγάλα όνειρα μικρός, θα κλάψεις πολύ μεγάλος. [σελ. 137]

Ο νέος έρωτας δεν ήταν ένας άλλος έρωτας. Ο ίδιος ήταν! Εκείνος που είχα μέσα μου και κανένας άλλος. Με τον ίδιο έρωτα θα αγαπούσα πάντα. Με παρηγορούσε αυτή η ιδέα. [σελ. 139]

Σε ποδοσφαιρικούς όρους αυτό σημαίνει ότι εκεί που ο Έλληνας κάνει ντρίπλα ο Σουηδός κάνει πάσα. [σελ. 152]

Στο κέντρο ήταν ο άνθρωπος. Το ίδιο έλεγαν και οι αρχαίοι, μόνο που ο άνθρωπος δεν αρκείται  σ` αυτό. Η μοίρα του τον τάζει να είναι το μέτρο των πάντων, ενώ το όνειρο του είναι να βρει ένα άλλο μέτρο. [σελ. 166]

Αν ο Θεός είναι η αλήθεια, τότε η γλώσσα είναι ο Θεός. [σελ. 175]

Η φιλία μας κι η ζωή μας είχε γραφτεί από συγγραφείς χειρότερους από μένα: τις συνθήκες, την τύχη και από ανθρώπους γύρω μας. [σελ. 183]

Σπύρος Μελάς-Πεγυοτλ

"Πεγυοτλ", Σπύρος Μελάς, εκδόσεις Πρίσμα

Η εκστατική χαρά που σκίζει το παραπέτασμα της καθημερινής συνείδησης αφήνοντας σύμπαντα φωτός να ξεχυθούν εκεί που ένας ασφυκτικός εαυτός πάσχιζε να συγκροτηθεί, ο τρόμος της ολοκληρωτικής αποδόμησης και η κάθοδος ως τα σκοτεινά και κρύα νερά του θανάτου, η επίγνωση της συνέχειας όλων των μορφών πέραν των ορίων της ατομικής ζωής και θανάτου, η υπερβατικότητα του έρωτα ως προς την ατομική ζωή: όλα τούτα και, πέρα από αυτά, μια δύσκολη να περιγραφεί ειδική ποιότητα της εμπειρίας που τα συνέχει και που μοιάζει ν' ανάβει ένα βαθύ φως στη μνήμη εκείνου που ήδη γνωρίζει. (σελ. 5) (από τον πρόλογο του Φώτη Τερζάκη)

Μα τίποτα δεν είναι πιο λαμπρό από τον άνθρωπο. Θαμπώθηκα, σαν τον αντίκρυσα να ξεκινάει, από τα βάθη της σπηλιάς του, δέσμη από αστραπές, για τ' απίστευτα πεπρωμένα. Στο σχήμα του, στο νου, στα έργα, στα πάθη και στους νόμους που τα χαλινώνει, στη δίψα να γνωρίσει, στην τόλμη να ξεστηθιάσει τη φύση, να εξουσιάσει τα μυστικά της, στη θέληση να δημιουργεί, στη δύναμη να προφητεύει, στον πόθο να σμίξει με το θείο, ένοιωσα το μεγαλείοτου πλάστη. Και τον προσκύνησα. (σελ. 10)

Έζησα σ' όλους τους καιρούς, σ' όλους τους τόπους, σ' όλα τα ανθρωπομαζώματα κάθε λογής. Στις βαθειές σπηλιές, γεμάτες τρόμους και σκοτάδια, σκάλισα, πάνω στην τραχειά πέτρα, τα σχήματα όλων των εχθρών που γύρευαν να μ' αφανήσουν, του άγριου ταύρου, του ρινόκερου, του τίγρη και του λιονταριού. Με το σχέδιο τους περίβαλα, σαν μέσα σε δίχτυ παντοδύναμο. Και μπόρεσα να τους νικήσω. (σελ. 10-11)

Έκαμα στην ξακουστή Αθήνα, που το δείλι ο Υμηττός φέγγει, φαρφουρένιος, από ένα φως μενεξελί, φυτεμένο στα σπλάχνα του. Κάτω από την πολυστάφυλη κληματαριά, στην αυλή της Ασπασίας, άκουσα τον Σοφοκλή, να τραγουδεί τον αργήτα Κολωνό, τα κάλλιστα έπαυλα και τ' αηδόνια, που κελαηδούσαν κρυμμένα στους δροσάτους κισσούς της γειτονιάς του. Είδα τον Ικτίνο να ντύνει με βαρειά μάρμαρα την πιο άπιαστη ουσία της αρμονίας. Στις βαθύσκιες δεντροστοιχίες, στο άλσος της Ακαδημίας, άκουσα τον Πλάτωνα ν' ανεβάζει τις ανθρώπινες ψυχές ηνίοχους, επί "πτηνών αρμάτων", για τη διφροδρομία του λυτρωμού, στον ξάστερο αιθέρα της Ιδέας...(σελ 14-15)

Είχα φτάσει τον τελευταίο καιρό στο συμπέρασμα, πως όλο το βάρος κι η πίκρα της ζωής ερχόταν από το ατομικό "εγώ" μου και την αγιάτρευτη μόνωσή μου. Αυτό το πετσί, που περίβαλε το κορμί μο, δέχτης θαυμαστός για εντυπώσεις από τον έξω κόσμο, τόνοιωθα να γίνεται, με τον καιρό και την συνήθεια, τοίχος αδιαπέραστος. Κι απ' έξω παραμόνευε ο θάνατος, έτοιμος να ορμήσει, ακάλεστος, ν' αναποδογυρίσει τα πιάτα στο τραπέζι και να σβήσει το φώς... (σελ. 15-16)

Η πονεμένη μου καρδιά πεινάει γι' αλήθεια...Σκληρή, απάνθρωπη, ότι και νάναι... Μάγε, απόψε δε θα μπορέσεις να με ξεγελάσεις μ' αυτές τις γοητευτικές σου επιφάνειες. Γυρεύω να φανερωθείς με την πραγματική μορφή σου. Που είναι η Γιόλα; Τι την έκανες τη μικρή μου Γιόλα; Τι θα με κάνεις αύριο και μένα; Τι τις κάνεις όλες αυτές, τις αναρίθμητες μορφές, που συντρίβεις κάθε στιγμή; (σελ. 28)

-Απ' όλα τα πράγματα που δεν υπάρχουν, αυτό που δεν υπάρχει περισσότερο είναι ο θάνατος-είπε ήσυχα ο προφήτης- το πεγυοτλ τον έχει νικήσει. Όποιον πιστεύεις για νεκρό, μπορεί να σου τον φέρει ζωντανό μπροστά σου. Να τον δεις... ν' ακούσεις τη λαλιά του...(σελ. 31)

-Γιόλα, μικρή μου Γιόλα, δε σε καταλαβαίνω...Πού βρίσκεσαι αγάπη μου; Που είσαι; Ξαστέρωσε μου το τρανό μυστήριο. Τι είναι αυτός ο κόσμος, που μ' άφησες, μονάχο μου, να παραδέρνω;
-Είναι μια εικόνα χεροπιαστή, χοντροκομένη, σαν κι εμένα, όταν με αγκάλιαζες και με φιλούσες...Και δική σου δε θα γίνει ποτέ, όσο δε μάθεις, μέσα στο χεροπιαστό, να νοιώθεις το αόρατο... μέσα στη διαβατική καρικατούρα τον κόσμο της αιώνιας αλήθειας και της ομορφιάς που βρίσκομαι... Γαλήνεψε, αγάπη μου... Άμα γυμνάσεις την ψυχή σου, στ' όνειρο θ' ανταμωθούμε. (σελ. 33)

...Η επιστήμε, κύριε, ανακάλυψε πολύ αργά τη στρατόσφαιρα και μπόρεσε να υψωθεί ως αυτή. Εδώ και χιλιάδες χρόνια οι ψυχές που πιστεύουν έχουν βρει τον τρόπο ν' ανεβαίνουν αμέτρητες φορές ψηλότερα, στην κοσμόσφαιρα, που όλες οι δυνάμεις κοινωνούν κι όπου η γνώση παρουσιάζεται συνολική... Εκεί όλα ξαστερωμένα. Αυτό το φως που καταύγασε το είναι μου με ανέβασε στην κοσμόσφαιρα, για να με ενώσει με το φως του κόσμου. (σελ. 38)

Το θαύμα δεν μπορεί να γίνει επάγγελμα. (σελ. 40)

Χρίστος Ρουμελιωτάκης: ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΥΦΑΛΩΝ ΟΠΛΩΝ

Χρίστος Ρουμελιωτάκης: ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΥΦΑΛΩΝ ΟΠΛΩΝ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ, εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα 2009

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ 24-12-1969 [σελ. 9]

Κι όμως, τα έτη περνούν και σε αφήνουν μόνο με τις αναμνήσεις σου. [σελ. 13]

…Κοσμά, σας κάναμε βίδες  και ο Κοσμάς, χαμογελώντας, όπως και σήμερα χαμογελάει, του είχε απαντήσει Ναι, αλλά οι βίδες ξαναβιδώνονται - … [σελ.16]

Ο πατέρας σου δεν ήξερε τι να σου πει και, για να κρύψει την αμηχανία του, σου είχε προτείνει Ας κάψουμε ένα καπνό. Έτσι, είχες για πρώτη, φορά καπνίσει μπροστά του. [σελ. 20]

Εκεί, λοιπόν, περίκλειστος και συ, είχες περάσει τέσσερα χρόνια και είχες δει και είχες μάθει πολλά, που σου έχουν χρησιμεύσει πολύ στη ζωή σου. [σελ. 23]

Α, η μητέρα σου η καημένη, πόσα είχε υποφέρει και από σένα, που ήθελες και συ να σώσεις τον κόσμο. [σελ. 31]

Δεν είσαι βέβαιος αν είχες ακολουθήσει τις συμβουλές της Ρόζας, αλλά είσαι βέβαιος πως είχες ακολουθήσει τον κανόνα, που συ ο ίδιος είχες επιβάλει στον εαυτό σου, κάθε φορά δηλαδή που βρίσκεσαι σε δίλημμα περί του πρακτέου, να επιλέγεις ό,τι είναι δυσκολότερο. [σελ. 33]

Απλοί πολίτες ήταν και αυτήν την ιδιότητα ήθελαν να κρατήσουν. [σελ.36]

Και τα θυμάσαι και τα γράφεις για τη δική σου και μόνο παρηγορία και για να εξορκίζεις, όπως πιστεύεις, το κακό. [σελ.41]

[…] δεν είχες φανταστεί ότι άρχιζε το τέλος της αθωότητας, που είναι ταυτόσημη με τη βεβαιότητα. [σελ. 45]

Μόνο οι μικροί και οι ασήμαντοι είναι βέβαιοι για τη μεγαλοσύνη τους. [σελ. 56]

Στο στρατόπεδο ένιωθες ελεύθερος. Οι διαχωριστικές γραμμές ήταν καθαρές. Από δω εμείς, από κει οι άλλοι. Σε ξέρανε και τους ήξερες. Ήταν η μόνη περίοδος της δικτατορίας που ένιωθες ελεύθερος. Κι ας σε πλάκωνε ο βραχνάς κι ας σε έπνιγε η ασφυξία…[σελ. 60]

Έβλεπαν τη ζωή τους να κυλάει κάθε μέρα μέσα από τα χέρια τους και προσπάθησαν να τη συγκρατήσουν.  Αυτό ήταν όλο. Αυτό άλλωστε δεν είναι και η ουσία και το μυστήριο της ποίησης; [σελ. 72]

[…] Ο φόβος είχε φωλιάσει στις ψυχές των ανθρώπων. […] Ο φόβος εξακολουθούσε να φωλιάζει στην ψυχή τους. [σελ. 78-79]

Τώρα που τα καταγράφεις αυτά έρχεται στο μυαλό σου εκείνη η ωραία γυναίκα που είχες γνωρίσει ένα βράδυ, πολλά χρόνια μετά, σε μια κοινωνική συναναστροφή. Ήταν όμορφη στην ωριμότητά της, γελούσε και είχε μια σειρά ωραία δόντια. Ένιωσες την ανάγκη να της το πεις. Χαμήλωσε τη φωνή της και, γελώντας πάντοτε, σου είπε πως τα δόντια δεν είναι δικά της, είναι του ΕΑΤ-ΕΣΑ. Έτσι σου είπε, γελώντας.

Γιολάντα Πατεράκη-Κηφισιά η καλλίστη

Γιολάντα Πατεράκη, "Κηφισιά η καλλίστη" (μια ζωντανή παρουσία του χτες και του σήμερα), εκδόσεις Γκούμα, πρώτη έκδοση Σεπτέμβριος 1994

Μια όμως που έγινε λόγος για ρόδες που γυρίζουν, καλό και δίκαιο είναι ν' αναφέρουμε κι ένα άλλο "μέσον μεταφοράς" κατάλληλο για κοντινές αποστάσεις και περιπάτους. Δίτροχο, αυτή τη φορά και πολύ αγαπητό-από τα παλιά χρόνια ως τα σημερινά-κυρίως στη νεολαία: το γνωστό ποδήλατο.
Από μια έρευνα που έγινε από την Νίνα Βλάχου-Θεοδωράκη (δημοσιευμένη στον "Κηφισό" το Σεπτέμβριο του 1982), μαθαίνουμε πως παλαιότερα η Κηφισιά διέθετε επτά ποδηλατάδικα. Από αυτά τα επτά, ως τη μέρα που δημοσιεύθηκε το άρθρο, είχε απομείνει μόνον ένα, του κυρίου Θεόδωρου Ζενέτου, στη λεωφόρο Κηφισιάς 277.
Περήφανος για το επάγγελμά του , που κατατάσσεται κι αυτό στα... "διατηρητέα" του προαστίου, ο κ. Ζενέτος εξηγεί την ...κληρονομικότητα του επαγγελματός του.
"Το ποδηλατάδικο το ίδρυσε ο πατέρας μου το 1938, είπε και το συνεχίζω εγώ. Τ' αγαπώ απέραντα και περνάω τις πιο πολλές ώρες της μέρας μέσα σ' αυτό."
"Θυμάμαι, είπε το 1939 που νοικιάζαμε γύρω στα εκατόν είκοσι ποδήλατα μαζεμένα. Η τότε νεολαία της Κηφισιάς οργάνωνε ποδηλατικές εκδρομές στο ρέμα του Λομβέρδου στη Βαρυμπόπη. Εγώ τους συνόδευα με τα εργαλεία μου. Ήμουν κάτι, να πούμε, σαν κινητό συνεργείο..."
Και συμπληρώνει: "Το ποδήλατο είναι το καλύτερο μεταφορικό μέσον. Πιστεύω πως ο Έλληνας θα αντιληφθεί πόσο το αυτοκίνητο του φθείρει την υγεία και την τσέπη και τότε θα ξαναγυρίσει στο ποδήλατο..."

Φαίνεται όμως πως ο Έλληνας δεν το αντιλήφθηκε εγκαίρως και το ποδήλατάδικο που προσωρινά ...μετακόμισε στην οδό Νικοτσαρά, κοντεύει ν' ακολουθήσει τη μοίρα του "σανοπωλείου". Τώρα αν αργότερα δικαιωθεί ο ποδηλατάς δεν μπορούμε , βέβαια, να το ξέρουμε. Ας το ελπίσουμε...(σελ. 121-122)

Φίλιπ Ροθ-Αγανάκτηση

Φίλιπ Ροθ, «Αγανάκτηση», μετάφραση Αθηνάς Δημητριάδου, εκδόσεις Πόλις

Ήμουνα δεκαεπτά χρονών, νέος και πρόθυμος και δραστήριος, όμως κατά τις πέντε το απόγευμα ήμουνα ήδη πτώμα. (σελ. 20)

Ο Σπινέλι, ο σορτ-στοπ, και υποψήφιος για την νομική, όπως και εγώ, είχε γίνει ο καλύτερος μου φίλος στο Ρόμπερτ Τριτ και το γεγονός ότι με πήγε σπίτι του στην Πρώτη Ιταλική Περιφέρεια της πόλης, για να γνωρίσω την οικογένεια του και να φάω μαζί τους και να καθίσω στην παρέα τους και να τους ακούω να μιλάνε με την ιταλιάνικη προφορά τους και να πετάνε αστεία στα ιταλικά, ήταν εξίσου ενδιαφέρον με την Εισαγωγή στην Ιστορία του Δυτικού Πολιτισμού που παρακολούθησα για δυο εξάμηνα, όπου σε κάθε μάθημα ο καθηγητής όλο και κάτι καινούργιο αποκάλυπτε σχετικά με την πορεία του κόσμου πριν από την γέννησή μου. (σελ. 31-32)

Πρώτη μου φορά με συγκινούσε μια χωρίστρα. Το άλλο ήταν το αριστερό της πόδι έτσι όπως καβαλούσε το δεξί και λικνιζόταν ρυθμικά. Η φούστα της έφτανε μέχρι τα μισά της γάμπας, όπως ήταν τότε της μόδας, παρά ταύτα, από το σημείο όπου καθόμουν διέκρινα την ακατάπαυστη κίνηση του ποδιού κάτω από το τραπέζι. Θα πρέπει να έμεινε σ’ αυτή τη στάση κάπου δυο ώρες, κρατώντας ασταμάτητα σημειώσεις, όσο για μένα, το μόνο που έκανα σε αυτό το δίωρο ήταν να κοιτάζω την ολόισια χωρίστρα της και το πόδι της που πήγαινε πάνω-κάτω. Δεν ήταν η πρώτη φορά που αναρωτιόμουνα τι να σκεφτόταν άραγε ένα κορίτσι που κουνούσε έτσι το πόδι του. Ήταν απορροφημένη από την δουλειά της, κι εγώ, με τα μυαλά του δεκαοχτάχρονου, είχα απορροφηθεί από την επιθυμία μου να χώσω το χέρι μου κάτω από την φούστα της. Η επιτακτική ανάγκη μου να τρέξω στην τουαλέτα αναχαιτίστηκε από τον φόβο πως, αν το έκανα ίσως με τσάκωνε κάποιος βιβλιοθηκάριος ή καθηγητής, ίσως ακόμη και κάποιος ευυπόληπτος φοιτητής, με αποβάλλανε από τη σχολή και κατέληγα τυφεκιοφόρος στην Κορέα. (σελ. 58-59)

Ε, λοιπόν, πάνω σ’ αυτά τα ίδια ρούχα είχα κάνει εμετό στο γραφείο του Κόντγουελ. Ήταν τα ρούχα που φορούσα στην εκκλησία όταν πάσχιζα να μη μάθω πώς να ζω ενάρετη ζωή κατά τα βιβλικά πρότυπα και τραγουδούσα μέσα μου τον κινεζικό εθνικό ύμνο. Ήταν τα ρούχα που φορούσα όταν ο συγκάτοικός μου, ο Έλγουιν, μου είχε ρίξει την γροθιά που παραλίγο να μου σπάσει το σαγόνι. Ήταν τα ρούχα που φορούσα όταν με πήρε στο στόμα της η Ολίβια μέσα στην ΛαΣαλ του Έλγουιν. Μάλιστα, αυτή η εικόνα του αγοριού και του κοριτσιού θα έπρεπε να κοσμεί το εξώφυλλο του φυλλαδίου του Γουάινσμπεργκ: η Ολίβια να μου παίρνει πίπα κι εγώ ντυμένος μ’ αυτά τα ρούχα να μην ξέρω τι να κάνω. (σελ. 125-126)

Είναι αλήθεια ότι η δουλειά έχει πέσει, αλλά και ποιανού η δουλειά δεν έχει πέσει στο Νιούαρκ; Ο κόσμος μετακομίζει στα προάστια και οι επιχειρήσεις ακολούθούν. Η γειτονιά ζει μια επανάσταση. Το Νιούαρκ δεν είναι αυτό που ήταν πριν τον πόλεμο. Πολύς κόσμος στην πόλη αντιμετωπίζει ξαφνικά οικονομική στενότητα αλλά και πάλι δεν μπορείς να πεις ότι πεθαίνουμε της πείνας. Έχουμε έξοδα, αλλά και ποιος δεν έχει; Μήπως εγώ παραπονιέμαι που ξαναγύρισα στην δουλειά; Όχι. Ποτέ…(σελ. 152)

Τι θέλω να πω: Ακριβώς αυτό είχε προσπαθήσει να κάνει η Ολίβια, να σκοτωθεί κατά τις προδιαγραφές του κόσερ, αδειάζοντας το σώμα της από το αίμα. Αν το είχε επιτύχει, αν είχε ολοκληρώσει το εγχείρημά της χρησιμοποιώντας επιδέξια τη λεπίδα μια και μόνη φορά, θα είχε αποδώσει το σώμα της ως κόσερ κατά τον ραβινικό νόμο. Η τόσο αποκαλυπτική ουλή της Ολίβια ήταν το αποτέλεσμα της προσπάθειάς της να επιτελέσει τη δική της τελετουργική σφαγή. (σελ. 165)

«Μπράβο το αγόρι μου! Μπράβο το χρυσό μου το παιδί, ο λεβέντης μου! Ο κόσμος είναι γεμάτος από κορίτσια που δεν έχουν κόψει τα χέρια τους-που δεν έχουν κόψει τίποτα. Μιλιούνια κορίτσια. Βρες μια απ’ αυτές. Κι ας μην είναι Εβραία, ας είναι ότι θέλει. Στο 1951 ζούμε. Δεν ζεις στον παλιό κόσμο των γονιών μου και των γονιών τους και ακόμη πιο πίσω. Και γιατί άλλωστε; Αυτός ο παλιός κόσμος έχει περάσει ανεπιστρεπτί και το μόνο που απέμεινε είναι το κρέας κόσερ. Κι αυτό φτάνει. Και περισσεύει. Έτσι πρέπει. Μάλλον έτσι πρέπει. Όλα τα άλλα ας πάνε στο καλό. Εμείς οι τρεις ποτέ δεν ζήσαμε σαν σε γκέτο, δεν πρόκειται να το κάνουμε τώρα. Είμαστε Αμερικάνοι. Βγες με όποια θες, παντρέψου όποια θες, κάνε ότι θες με όποια τραβάει η καρδιά σου- αρκεί να μην έχει πάρει ξυράφι και να έχει χαρακωθεί για να βάλει τέλος στη ζωή της. Κοπέλα τόσο πληγωμένη ώστε να κάνει τέτοιο πράγμα δεν είναι για σένα. Να θέλεις να τα σβήσεις όλα προτού καλά καλά αρχίσεις να ζεις-με κανένα τρόπο! Δεν έχεις δουλειά με τέτοιο άτομο, δεν το χρειάζεσαι τέτοιο άτομο, κι ας είναι όμορφη σαν θεά, κι ας σου φέρνει ωραία λουλούδια. Είναι πανέμορφη κοπέλα, δεν το συζητάμε. Κατά τα φαινόμενα είναι και καλοαναθρεμένη. Αν και μάλλον υπάρχουν στοιχεία στην ανατροφή της που δεν φαίνονται εκ πρώτης όψεως. Αυτά δεν μπορεί να ξέρει κανείς. Την αλήθεια για το τι γίνεται στα σπίτια του κόσμου δεν μπορεί να της ξέρει κανείς. Αν το παιδί στραβοπατήσει, το πρώτο που πρέπει να ψάξεις είναι η οικογένειά. Όπως και να έχει το πράγμα, τη συμπονάω. Δεν έχω τίποτα εναντίον της. Της εύχομαι καλή τύχη. Προσεύχομαι για το καλό της, να μη πάει η ζωή της στράφι. Όμως εσύ είσαι ο μοναχογιός μου, το μοναχοπαίδι μου, και υπεύθυνη είμαι για σένα όχι για εκείνη. Πρέπει να την κόψεις αυτήν την σχέση μια κι έξω. Να κοιτάξεις αλλού για κοπέλα». (σελ. 176-177)

Άραγε η είδηση της αυτοκτονίας μιας φοιτήτριας του Γουάινσμπεργκ θα είχε περάσει στις εφημερίδες; Μήπως να πήγαινα στην βιβλιοθήκη, να βάλω κάτω όλες τις ημερήσιες εφημερίδες του Κλίβελαντ, να δω αν υπάρχει κάτι; Οπωσδήποτε το νέο δεν είχε περάσει στην τοπική εφημερίδα, τη Γουάινσμπεργκ Ιγκλ, ούτε στη φοιτητική, την Όουλς Άι. Και είκοσι φορές να αυτοκτονούσες εδώ, μπορεί να μη γραφόταν ποτέ σ’ αυτή την άνοστη φυλλάδα. Τι δουλειά είχα εγώ σ’ ένα μέρος σαν το Γουάινσμπεργκ; Γιατί δεν γύριζα πίσω…(σελ. 187-188)

Άσε τους Φλάσερ και τους Κότλερ και τους Κόντγουελ, άσε και την Ολίβια και τράβα σπίτι σου αύριο το πρωί, σπίτι σου όπου θα έχεις να κάνεις μόνο με έναν χασάπη που τα έχει χαμένα, και κατά τα άλλα με το σκληρά εργαζόμενο, χοντροκομμένο, ευάλωτο στη δωροδοκία, ημιξενοφοβικό ιρλανδο-ιταλο-γερμανο-σλαβο-εβραιο-αφρικανικό Νιούαρκ. (σελ. 201)

Από το επίμετρο της Αθηνάς Δημητριάδου:
Μέσα σε διακόσιες περίπου σελίδες ο Φίλιπ Ροθ αναβιώνει όλη την αγανάκτηση που εκφράσαμε ηχηρά ως έφηβοι και που ενδεχομένως βιώνουμε ακόμα, σιωπηρά.

ΚΛΑΙΡΗ ΜΙΤΣΟΤΑΚΗ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΜΠΟΒΑΡΥ

ΚΛΑΙΡΗ ΜΙΤΣΟΤΑΚΗ, ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΜΠΟΒΑΡΥ, εκδόσεις ΑΓΡΑ 2008

Α’

Δεν διαλέγεις τον κύριο των ονείρων σου. [σελ. 9]

[…] καθώς η ανάμνηση της ηδονής που κατοικεί το κορμί μου, όλη αυτή η θέρμη που μου δίνει τη δύναμη να ζω, εγκαταλείπει τα μέλη μου, αφήνοντας στη θέση της στο κενό που χρειάζεται για να με σκίσει στα δυό το τόσο γνώριμο πια, παγερό, σιδερένιο, ρίγος. [σελ. 11]

Τον τιμωρώ με περισσότερη απληστία. Με περισσότερη αμαρτία. Ό,τι  μένει κρυφό μεγαλώνει. [σελ. 12]

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ότι αυτούς τους ίδιους πρέπει να σε κάνουν να επιθυμείς, όχι τις επιθυμίες σου. [σελ.14]

Κι εξάλλου ο έρωτας είναι κάτι τελεσίδικο. Δεν δέχεται αναστολή, δεν δέχεται αναίρεση. [σελ.16]

Β’

Η καρότσα πως νανουρίζει! […] Το λίκνισμα πάνω στους τροχούς μπερδεύεται με το λίκνισμα στην αγκαλιά του Λεόν… […] Ώσπου σε μια απότομη στροφή η αίσθηση της φυγόκεντρου μου υπενθυμίζει πόσο με έχει κυκλώσει η απειλή, πόσο με έχει ζώσει ο κίνδυνος από τούτο το κυνήγι της ηδονής. [σελ. 19]

Τον εξόρκισα να μην ανησυχήσει ξανά με αυτόν τον τρόπο για μένα. Είναι μια στέρηση ελευθερίας. [σελ.20]

Ξαφνικά ένιωσα σαν να σηκώνονται και να φεύγουν όλα γύρω, τα σπίτια, οι δρόμοι, ο γκρίζος ουρανός, και να μένει μόνο αυτό το κεφάλι που το λούζαν  τα απαλά μαλλιά κι εγώ που τα κοίταζα, απόλυτος κύριος του επάνω κόσμου… [σελ. 23]

Ονειρεύομαι, Σιμόργκ. Ονειρεύομαι γιατί το θέλω να ονειρεύομαι. Να σκέφτεσαι σημαίνει να υποφέρεις. Κι όταν  σου μιλώ, σκέφτομαι κι ονειρεύομαι μαζί. Ελπίζω κι υποφέρω. [σελ. 25]

Η καταιγίδα στη θάλασσα! Ό,τι ωραιότερο αντίκρισα ποτέ! [σελ. 27]

Γ’

Οι  κλωστές της φαντασίας έχουν τόση αντοχή! Όμως και εκείνες σπάζουν. Και τότε το σαρκίο σου, βαρύ,  προσγειώνεται απότομα στον τόπο όπου ανήκει. [σελ. 32]

Ναι` όλα έχουν τελειώσει οριστικά, όταν οι χορδές της φαντασίας σπάσουν. [σελ. 33]

Μα είναι τα μικρά πράγματα της ζωής, εκείνα που χωρούν να συμβούν αμέτρητες φορές, που σε κάνουν  να τα βλέπεις όλα έτσι. […] Ο έρωτας, ναι  ο έρωτας, ολόκληρος, έρχεται άπαξ. Κι εκείνο που νόμιζες, ή που η φαντασία σου τοποθετούσε σαν πρώτη φορά, ήταν απλά για τελευταία φορά που συνέβαινε. [σελ. 34]

Τότε αντίκρισα για πρώτη φορά και, μοιραία – τώρα μπορώ να το πω - , για τελευταία φορά ολόκληρη την επιφάνεια του έρωτα.[σελ. 35]

Σημείωση: Το έργο γράφτηκε το 1992 για λογαριασμό του ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ.  Πρώτη παρουσίαση: 26 Νοεμβρίου 1992 στο ΘΕΑΤΡΟ ΑΜΟΡΕ, σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, σκηνικά Πάνου Παπαδόπουλου, φωτισμούς Ελευθερίας Ντεκώ και με ερμηνεύτρια τη Μαρία Κατσιαδάκη.

Α’ έκδοση: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, 1992

Φ. Ντοστογιεβσκη-Έγκλημα και Τιμωρία (Τόμος 3ος)

Φ. Ντοστογιέβσκη, "Έγκλημα και Τιμωρία" μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου, εκδόσεις Γκοβόστη

Είχε ακούσει κι αυτός, σαν όλους τους άλλους, πως υπάρχουν, ιδιαίτερα στην Πετρούπολη, κάτι προοδευτικοί μηδενιστές, κατήγοροι κ’ ελεγκτές κ.τ.λ. κ.τ.λ. μα, όπως κι οι άλλοι, υπερέβαλε και διαστρέβλωνε το νόημα και την επιροή αυτών των όρων σε βαθμό που έφτανε το γελοίο. Περσότερο απ’ όλα-από αρκετά χρόνια τώρα- φοβότανε το ξεσκέπασμα κι αυτή είταν η κυριότερη αιτία της ασταμάτητης, υπερβολικής του ταραχής-ιδιαίτερα από τότε που άρχισε να μελετάει την επέχταση των εργασιών του στην Πετρούπολη. Απ’ αυτήν την άποψη είταν, όπως λένε, σκιαγμένος, όπως είναι καμιά φορά σκιαγμένα τα μικρά παιδιά. Εδώ και κάμποσα χρόνια, όντας στην επαρχία, όταν άρχιζε ακόμα την καριέρα του, είδε δυο πρόσωπα αρκετά σημαντικά-που είχε γατζωθεί πάνω τους και τον είχαν υπό την προστασία τους-τα είδε να ξεσκεπάζονται άσπλαχνα. Το ένα πρόσωπο αντιμετώπισε αρκετά σκανδαλώδικες συνέπειες και το άλλο παρά λίγο νάβρισκε μεγάλους μπελάδες. Να γιατί είχε αποφασίσει ο Πέτρος Πέτροβιτς να μάθει αμέσως μόλις έρθει στην Πετρούπολη τι ακριβώς τρέχει και, αν χρειαζότανε νάκανε αυτός το πρώτο βήμα και να φανεί για κάθε ενδεχόμενο αρεστός «στις νέες γενιές» μας. Για την περίπτωση αυτή υπολόγιζε στον Αντρέα Σεμιόνοβιτς κι όταν επισκέφτηκε τον Ρασκόλνικοβ είχε μάθει κιόλας να στρογγυλεύει ορισμένες φράσεις και να παπαγαλίζει ξένες ιδέες… (σελ. 7-8)

Παρ’ όλα αυτά τα χαρίσματα, ο Αντρέας Σεμιόνοβιτς είταν στ’ αλήθεια αρκετά ανόητος. Είχε προσχωρήσει στην πρόοδο και στις «νέες μας γενιές» από πάθος. Είταν ένας απ’ την αμέτρητη και παρδαλή λεγεώνα των μικρών και ταπεινών ανθρώπων, των θνησιγενών εφταμηνίτικων ημιμαθών και ηλίθιων που κολλάνε αμέσως στην ιδέα της τελευταίας μόδας και την προστυχεύουν αμέσως και κάνουν καρικατούρα κάθε τι που υπηρετούν-μ’ όλο που καμιά φορά αγωνίζονται γι’ αυτό μ’ όλη τους την ειλικρίνεια. (σελ. 9)

Και τι με νοιάζει εμένα που σας πέρασαν απ’ το μυαλό όλες αυτές οι ανόητες σκέψεις κ’ οι απορίες; φώναξε.- Αυτό δεν είναι απόδειξη. Μπορούσατε να τα ονειρευτείτε όλ’ αυτά στον ύπνο σας, αυτό είν’ όλο! Και γω σας λέω πως λέτε ψέματα, ευγενέστατε κύριε! Λέτε ψέματα και πάτε να με συκοφαντήσετε, επειδή τρέφετε μίσος εναντίον μου, ναι, επειδή χολωθήκατε μαζί μου που δεν συμφωνάω με τις φιλελεύθερες και άθεες σοσιαλιστικές σας δοξασίες, να γιατί! (σελ. 45)

-… Φυσικά, σκοτώνοντας την γριά, έκανα λάθος…Ε, αρκετά.
Τις τελευταίες του φράσεις τις είπε κουρασμένος κι άφησε το κεφάλι του να πέσει.
-Ω, δεν είναι αυτό, όχι, δεν είναι αυτό, φώναξε η Σόνια βασανισμένη. Πως θα μπορούσε κανείς…όχι αυτό δεν είναι σωστό, δεν είναι σωστό.
-Το βλέπεις και μόνη σου πως δεν είναι σωστό. Όμως εγώ είπα την αλήθεια, αυτή είναι η αλήθεια.
-Αν μπορεί ποτέ νάναι αυτή η αλήθεια. Αχ Θεέ μου!
-Το μόνο που έκανα είταν που σκότωσα μια ψείρα, Σόνια, ένα άχρηστο, σιχαμένο ζωύφιο.
-Ένα ανθρώπινο πλάσμα το λες ψείρα!
-Το ξέρω και μόνος μου πως δεν είταν ψείρα, απάντησε κοιτάζοντας την παράξενα.- Λέω όμως ανοησίες, Σόνια, πρόστεσε. –Λέω ανοησίες, πολύν καιρό τώρα. Όχι, δεν είναι αυτό, έχεις δίκιο. Άλλες είταν οι αιτίες, πολύ διαφορετικές! Έχω τόσον καιρό να μιλήσω με ανθρώπους, Σόνια…Το κεφάλι μου πονάει τρομερά. (σελ. 60)

-…και τότε είδα, Σόνια, πως αν περίμενε κανείς να γίνουν όλοι εξυπνότεροι, θάπρεπε να περιμένει πολύν καιρό… Αργότερα κατάλαβα πως αυτό δεν θα γινότανε ποτέ, πως οι άνθρωποι δε θ’ αλλάζανε ποτέ, και πως κανένας δεν μπορεί να τους αλλάξει κι ούτε αξίζει να χάνεις τον κόπο σου για κάτι τέτοιο. Ναι έτσι έγινε. Φυσικός νόμος, Σόνια, πως όποιος είναι δυνατός στο μυαλό, θα μπορέσει να τους κάνει ότι θέλει. Ο καθένας που τολμάει κάτι μεγάλο δικαιώνεται στα μάτια τους. Αυτός που περιφρονεί τα περισσότερα πράματα θα γίνει ο νομοθέτης τους κι αυτός που τολμάει τα περισσότερα απ’ όλους θα βγεί ο πιο δικαιωμένος! Έτσι είταν ως τα τώρα κ’ έτσι θάναι, θα πρέπει νάναι τυφλός κανένας για να μην το βλέπει! (σελ. 61-62)

Μα είσαι και ανόητη Σόνια: τι θα φάμε τώρα; Φτάνει πια όσο σε κατασπαράξαμε, δεν θέλω άλλο! Αχ Ροντιόν Ρομάνοβιτς, εσείς είστε! Ξεφώνισε βλέποντας τον Ρασκόλνικοβ, κι όρμησε σ’ αυτόν, εξηγείστε, σας παρακαλώ, σ’ αυτήν την ανοητούλα πως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα καλύτερο! Ακόμα κι οι λατερνατζήδες κερδίζουν το ψωμί τους, όμως εμάς θα μας ξεχωρίσουν αμέσως όλοι θα καταλάβουν πως είμαστε μια φτωχή, ευγενής οικογένεια ορφανών, που φτάσανε στο σημείο να ζητιανέψουν, και εκείνος ο στρατηγίσκος θα χάσει την θέση το, θα το δείτε! Κάθε μέρα θα πηγαίνουμε κάτω από τα παράθυρά του και θα περάσει ο πατερούλης μας ο Τσάρος, κ’ εγώ θα πέσω στα γόνατα, θα τα βάλω όλ’ αυτά μπροστά και θα του τα δείξω: «Προστάτεψε τα, πατέρα μας!» Είναι ο πατέρας των ορφανών, είναι φιλεύσπλαχνος, θα μας προστατέψει, θα το δείτε, και εκείνον τον στρατηγίσκο… Λένια! Tenez vous droite! Εσύ Κόλια θα ξαναχορέψεις τώρα. Τι κλαψουρίζεις; Πάλι κλαψουρίζει! Μα τι φοβάσαι, τι φοβάται λοιπόν, χαζούτσικο! Θε μου, τι να τα κάνω, Ροντιόν Ρομανοβιτς; Αν ξέρατε τι χαζά παιδιά πούναι, τίποτα δεν καταλαβαίνουν! Τι μπορείς να κάνεις με τέτοια παιδιά…Θε μου! (σελ. 72-73)

Την ακουμπήσανε πάλι στα μαξιλάρια.
-Τι; Παπάς; … Δεν μου χρειάζεται… Τι, σας περισσεύουνε λεφτά μήπως; Δεν έχω αμαρτήσει! Ο Θεός έχει υποχρέωση να με συγχωρέσει και χωρίς παπάδες… Το ξέρει πολύ καλά πόσο υπόφερα! Κι αν δεν με συγχωρέσει, ποτέ του και μη σώσει. (σελ. 77)

Όχι Ροντιόν Ρομάνοβιτς, πατερούλη μου, δεν είναι ο Νικόλκα! Εδώ έχουμε μια υπόθεση φανταστική, σκοτεινή, μοντέρνα, μια περίπτωση της εποχής μας, όπου η ανθρώπινη καρδιά έχει θολώσει κι όπου υπογραμμίζεται η φράση πως το αίμα «φρεσκάρει», κι όλη η ζωή διακηρύχνεται σα ζήτημα κομφόρ. Εδώ είναι ονειροπολήματα παρμένα απ’ τα βιβλία, εδώ είναι φανερή η απόφαση να κάνει κανείς το πρώτο βήμα, είναι μια καρδιά θεωρητικά ερεθισμένη, είναι όμως μια αποφασιστικότητα ιδιάζουσα- τ’ αποφάσισε, μα είναι σα νάπεσε απ’ την πλαγιά ενός βουνού, ή σάμπως να γκρεμίστηκε από κανένα καμπαναριό- μα κι όταν πήγαινε να κάνει το έγκλημα, είταν σάμπως να πήγαινε με ξένα πόδια. Ξέχασε να κλείσει πίσω του την πόρτα, μα σκότωσε, σκότωσε δυο. Σύμφωνα με την θεωρία. Σκότωσε και δεν κατάφερε να πάρει τα χρήματα, κι ότι πρόφτασε ν’ αρπάξει, πήγε και τάκρυψε κάτω από μια πέτρα. Δεν τούφταναν όσα υπόφερε, όταν στέκοταν πίσω απ’ την πόρτα, την ώρα που οι άλλοι απόξω την σκουντάγανε να μπούνε και χτυπούσαν το κουδούνι, όχι, αλλά πάει αργότερα, μισοπαραμιλώντας, πάει στο άδειο πια διαμέρισμα να θυμηθεί εκείνο το κουδούνισμα, ένιωσε βλέπετε την ανάγκη να ξαναδοκιμάσει κείνο το σύγκρυο στη ραχοκοκαλιά του… Ε, αυτό μπορεί να πει κανείς έγινε σε στιγμή αρρώστιας, είναι όμως και το άλλο: σκότωσε κ’ εξακολουθεί να θεωρεί τον εαυτό του τίμιον άνθρωπο, περιφρονεί του ανθρώπους, περιφέρεται σαν χλωμός άγγελος-τι Νικόλκα λοιπόν και ξενικόλκα μου λέτε εσείς; Όχι ψυχούλα μου Ροντιόν Ρομάνοβιτς, δεν είναι ο Νικόλκα! (σελ. 97-98)

Δεν πίστευα πριν από λίγο όμως έκλαψα αγκαλιασμένος με την μητέρα, δεν ελπίζω τίποτα κι όμως την παρακάλεσα να προσευχηθεί για μένα. Ένας Θεός ξέρει πως συμβιβάζονται ολ’ αυτά, Ντουνετσκα, εγώ ομολογώ πως δεν καταλαβαίνω τίποτα. (σελ. 159)

Μάριος Χάκκας Ο ΜΠΙΝΤΕΣ

Μάριος Χάκκας, Ο ΜΠΙΝΤΕΣ, εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ [η νεοελληνική λογοτεχνία εικονογρφημένη, ζωγραφιές ΤΑΚΗΣ ΣΙΔΕΡΗΣ, επιλογή κειμένων ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΣ]

Είχαμε φαγωθεί μέσα μας χωρίς να το πάρουμε είδηση. [σελ.5]

Εκείνο τον καιρό ήμουν ένας κεφάτος άνθρωπος με λίγες ανάγκες. [σελ.11]

Πάντως, μ` αυτά και μ` αυτά, βρέθηκα μ` όλα τα κουμπιά μου γερά, είναι κι αυτό ένα όφελος, είναι κι αυτό μια ασφάλεια. Τι σιδερωμένα πουκάμισα τον πρώτο καιρό, τι καθαρές αλλαξές, γυαλισμένα παπούτσια, στο καντίνι που λένε. [σελ.16-17]

Γενικά προοδέψαμε. Πήραμε ψυγείο, πλυντήριο κι η ζωή γινόταν όλο και πιο άνετη. [σελ. 19]

Μπάνιο στη σκάφη. Το Σαββατόβραδο άρχιζε η περιπέτεια. Μ` έχωνε η γυναίκα στη σκάφη και έτριβε μέχρι γδάρσιμο. Ας είναι. [σελ. 22]

Κι όπως όλα τα πράγματα που σιάχνονται μια φορά στη ζωή μας βάζομε τα δυνατά μας να γίνουν όσο πιο πολύ μερακλίδικα, έτσι και στην τουαλέτα πήρα όλα τα μέτρα μου για να σιάξω κάτι το ωραίον: Έβαλα πλακάκια πανάκριβα που σχημάτιζαν ένα παράξενο σύνολο με παραστάσεις διάφορες έτσι που να νοιώθω ευχάριστα σε τούτο τον χώρο, όλα τ` απαραίτητα είδη υγιεινής και φυσικά και μπιντέ. [σελ. 28- 30 ]

Εγώ είμαι το βραβείο μετά από είκοσι χρόνια δουλειά. Για να πλένεσαι από κάτω. Είδες που σε έφερα; [σελ. 36]

Από παντού ερχόταν ένας παράξενος θόρυβος. Δεν ήταν ο γνωστός θόρυβος απ` τ` αυτοκίνητα. Άλλου είδους αυτός: Ένα επίμονο πλατς-πλατς σκέπαζε κάθε άλλη βοή. Έστησα αυτί και κατάλαβα. [σελ. 41-42]

Φ. Ντοστογιέβσκη-Έγκλημα και Τιμωρία (Τόμος 2ος)

Φ. Ντοστογιεβσκη, «Έγκλημα και Τιμωρία», μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου, εκδόσεις Γκοβάστης, τόμος 2ος

…Μ’ αρέσει ν’ ακούω να λένε ψέματα! Τα ψέμα είναι το μόνο προνόμιο των ανθρώπων απέναντι στους άλλους οργανισμούς. Αν δεν πεις ψέματα ποτέ δεν θα φτάσεις στην αλήθεια! Αν είμαι άνθρωπος είναι γιατί λέω ψέματα. Σε καμιά αλήθεια δεν έφτασε ποτέ κανείς προτού πει ψέματα δεκατέσσερις φορές ίσως κ’ εκατόν δεκατέσσερις κι αυτό είναι και τιμητικό θάλεγα, όμως εμείς ούτε ψέματα δεν ξέρουμε να πούμε με πρωτοτυπία! Πεσ’ μου ψέματα, μα με τον δικό σου το προσωπικό τρόπο και τότε εγώ θα σε φιλήσω. Το να πεις ένα ψέμα δικό σου είναι, μπορώ να ισχυριστώ, προτιμότερο απ’ το να πεις μια κλεμένη αλήθεια. Στην πρώτη περίπτωση είσαι άνθρωπος, στη δεύτερη όμως ένας παπαγάλος. (σελ. 10)

Εδώ αδερφέ μου υπάρχει η αρχή του πουπουλένιου στρώματος. Εχ! Και δεν είναι μονάχα πουπουλένιο! Εδώ είναι κάτι ελκυστικό. Εδώ είναι το τέλος του κόσμου, είναι άγκυρα, απάνεμο λιμάνι, ομφαλός της γης, είναι ο κόσμος στηριγμένος επί τριών ιχθύων, είναι το άρωμα απ’ τις τηγανίτες, τα χορταστικά τσουρέκια, το βραδυνό σαμοβάρι, τα ήσυχα αναστενάγματα, οι ζεστές παντούφλες, οι βολικές ντορμέζες-με δυο λόγια σάμπως νάχεις πεθάνει και ταυτόχρονα να ζεις, και τα δυο κέρδη μονοκοπανιάς! Ε, αδερφέ μου, παραμίλησα σήμερα, ώρα να κοιμηθούμε! (σελ. 18)

Ενάμιση χρόνο τον ξέρω τον Ρόντια: Είναι πάντα σκυθρωπός, συνοφρυωμένος και περήφανος. Τον τελευταίο καιρό (μπορεί και από πολύ πριν) έγινε φιλύποπτος κ’ υποχονντριακός. Είναι μεγαλόψυχος και καλόκαρδος. Δεν του αρέσει να εκφράζει τα συναισθήματά του και προτιμάει να φανεί σκληρός παρά ν’ ανοίξει την καρδιά του. Για να λέμε την αλήθεια, πολλές φορές δεν είναι καθόλου υποχοντριακός μόνο ψυχρός και αδιάφορος μέχρι απανθωπίας-λες και συναλλάζονται μέσα του δυο εντελώς διαφορετικοί χαρακτήρες. Μερικές φορές είναι τρομερά λιγομίλητος! Όλο βιάζεται, όλο και κάτι του φταίει, κι όμως μένει ξαπλωμένος και δεν κάνει τίποτα. Δεν ειρωνεύεται, όχι πως του λείπει το χιούμορ, μα σα να μην του περισσεύει καιρός γι’ αυτά τα μικροπράματα. Δεν ακούει με προσοχή αυτά που του λένε. Ποτέ δεν ενδιαφέρεται με κείνο που σε μια δεδομένη στιγμή ενδιαφέρονται όλοι οι άλλοι. Εχτιμάει υπερβολικά τον εαυτό του και νομίζω πως έχει κάποιο δικαίωμα να σκέφτεται έτσι. Τι άλλο να σας πω;…Νομίζω πως ο ερχομός σας θάχει σωτήρια επίδραση απάνω του. (σελ. 23)

«Λέει ψέματα» σκεφτόταν αυτός από μέσα του, δαγκώνοντας τα νύχια απ’ το θυμό του. «Είναι περήφανη! Δε θέλει να ομολογήσει πως της αρέσει να κάνει ευεργεσίες (υπεροψία) ω, ταπεινοί χαρακτήρες! Κι όταν αγαπάν ακόμα, είναι σα να μισούν…ω, πόσο τους μισώ όλους!» (σελ. 39-40)

…Δε βαρυέσαι! Είχα πάει κι άλλοτε στο εξωτερικό και πάντοτε ένιωσα σιχασιά. Κι όχι πως είταν τίποτα σιχαμερά, μα να…βραδιάζει, έχεις μπροστά σου τον κόλπο της Νάπολης, είναι η θάλασσα…κοιτάς και σε πιάνει μελαγχολία. Το πιο σιχαμερό είναι που πραγματικά σε πιάνει μια νοσταλγία, μ’ όλο που δεν ξέρεις γιατί ακριβώς! Όχι, στην πατρίδα μας είναι καλλίτερα: Εδώ τουλάχιστο κατηγορείς όλους τους άλλους και βγάζεις τον εαυτό σου λάδι. (σελ.90-91)

Η Σόνια δεν μπορούσε να διαβάσει άλλο, έκλεισε το βιβλίο και σηκώθηκε απ’ την καρέκλα της.
-Αυτό είναι όλο για την ανάσταση του Λαζάρου, ψιθύρισε αυστηρά κι απότομα και γυρίζοντας αλλού το πρόσωπό της στάθηκε ακίνητη, μην τολμώντας να σηκώσει τα μάτια της και να τον κοιτάξει. Έτρεμε ακόμα σα νάχε πυρετό. Το κερί στο λιγδωμένο κηροπήγιο έφτανε στο τέλος του και τρεμόσβηνε, φωτίζοντας αχνά μέσα σε κείνο το φτωχικό δωμάτιο το φονιά και την πόρνη που είχαν διαβάσει μ’ έναν τόσο παράξενο τρόπο το αιώνιο βιβλίο. Περάσανε πέντε λεπτά, ίσως και περισσότερα. (σελ. 131-132)

Τι να κάνεις; Πρέπει να ξεκόψεις μια για πάντα, αυτό είναι όλο! Και να δεχθείς το μαρτύριο! Τι; Δεν καταλαβαίνεις; Αργότερα θα καταλάβεις…Ελευθερία και εξουσία, εξουσία το σπουδαιότερο! Εξουσία πάνω σ’ όλα τα «τρέμοντα καθάρματα» και πάνω σ’ όλη τη μυρμηγκοφωλιά τους. Να ο σκοπός! Να το θυμάσαι αυτό! Αυτή είναι η συμβουλή μου για σένα! Ίσως να μιλάω για τελευταία φορά μαζί σου. Αν δεν έρθω αύριο, τότε θα τα μάθεις όλα και τότε θυμήσου αυτά τα λόγια μου. Και κάποτε, ύστερ’ από χρόνια, με την πείρα της ζωής, ίσως να καταλάβεις τι σημαίνανε. Αν πάλι έρθω αύριο, θα σου πω ποιος σκότωσε τη Λιζαβέτα! Αντίο! (σελ.133)

-Θα σας πω κάτι για τον εαυτό μου, πατερούλη μου Ροντιόν Ρομάνοβιτς, έτσι για να σας εξηγήσω, ας πούμε, το χαραχτήρα μου, συνέχισε στριφογυρίζοντας στο δωμάτιο ο Πορφύρης Πετρόβιτς και, όπως και πρώτα, σα ν’ απόφευγε να συναντήσει το βλέμα του επισκέπτη του.- Είμαι ξέρετε ανύπαντρος άνθρωπος, δεν έχω πολλές παρέες, ούτε σχέσεις, είμαι ένας άγνωστος και επί πλέον ξοφλημένος άνθρωπος…που πέρασαν πια τα νιάτα του και …και… τόχετε τάχα παρατηρήσει, Ροντιόν Ρομάνοβιτς, πως εδώ σε μας, δηλαδή εδώ στη Ρωσία και πολύ περισσότερο στους κύκλους της Πετρούπολης, όταν τύχει και συναντηθούν δυο έξυπνοι άνθρωποι όχι και τόσο πολύ γνώριμοι, μα-πώς να το πω- δυο άνθρωποι τέλος που εχτιμάει ο ένας τον άλλο, όπως καλή ώρα εμείς οι δυο…αν λοιπόν συναντηθούν δυο τέτοιοι άνθρωποι, τόχετε παρατηρήσει πως μπορεί να περάσει μισή ολόκληρη ώρα και να μην έχουν βρει ακόμα θέμα συνομιλίας-και κάθονται λοιπόν σαν κούτσουρα ο ένας απέναντι στον άλλο, και βρίσκονται κ’ οι δυο σε αμηχανία; Όλοι έχουν ένα θέμα συνομιλίας, οι κυρίες λόγου χάρη…οι άνθρωποι των σαλονιών οι αριστοκράτες πάντα έχουνε κάτι να πουν, c’ est de rigueur, μα ο μέσος άνθρωπος σαν και μας είναι πάντα ντροπαλός και λιγομίλητος…ο διανοούμενος εννοείται. Γιατί αν συμβαίνει άραγε κάτι τέτιο, πατερούλη; Μήπως δεν υπάρχουν κοινά ενδιαφέροντα ή μήπως είμαστε πολύ τίμιοι και δε θέλουμε να αλληλοκοροϊδευόμαστε; Ε, τι λέτε και σεις; Μα αφήστε λοιπόν το κασκετάκι σας-έτσι όπως το κρατάτε είναι σα να ετοιμάζεστε να φύγετε, και με φέρνετε στ’ αλήθεια σε δύσκολη θέση…Ενώ απεναντίας χάρηκα τόσο πολύ… (σελ. 139)

Φ. Ντοστογιέβσκη-Έγκλημα και Τιμωρία(Τόμος 1ος)

Φ. Ντοστογιέβσκη, «Έγκλημα και Τιμωρία», μετάφραση Άρης Άλεξάνδρου, εκδόσεις Γκοβόστης

Μπήκαν στην αυλή κι ανέβηκαν στο τέταρτο πάτωμα. Όσο ανεβαίνανε, η σκάλα γινόταν όλο και πιο σκοτεινή. Η ώρα είταν έντεκα πάνω κάτω και, αν τέτοια εποχή οι νύχτες στην Πετρούπολη είναι σχεδόν λευκές, στο πάνω μέρος της σκάλας το σκοτάδι είταν πυκνό. (σελ. 27)

-Το καημένο το κορίτσι!-είπε κοιτάζοντας την άδεια γωνιά του πάγκου.-Θα ξυπνήσει, θα κλάψει, ύστερα θα τα μάθει η μητέρα… Στην αρχή θα τη δείρει, κ’ ύστερα θα τη χτυπήσει με βέργες, έτσι που να πονέσει και να ταπεινωθεί. Ίσως να τη διώξει απ’ το σπίτι…Κι αν δεν τη διώξει, θα το μυριστούνε οι Ντάριες Φράντσοβνες και θ’ αρχίσει να βολοδέρνει το κορίτσι μου δω και κει…Ύστερα το νοσοκομείο (αυτό συμβαίνει πάντα με κείνες που ζουν μαζί με πολύ τίμιες μητέρες και κάνουν αταξίες στα κρυφά) ε, και ύστερα, ύστερα πάλι το νοσοκομείο κρασί, ταβέρνες και ξανά νοσοκομείο σε κάνα δυο χρόνια, σακάτισα, και θάναι δεκαοχτώ ή το πολύ δεκαενιά χρονών όλο και όλο… Σάμπως πρώτη μου φορά βλέπω κάτι τέτιες; Και πως γίνανε. Μα όλες τους έτσι γίνανε. Φτου! Και δεν πα να γίνανε! Λένε πως έτσι πρέπει να γίνεται. Ένα ποσοστό απ’ αυτές λένε, πρέπει να φεύγει κάθε χρόνο κάπου στο διάβολο, σίγουρα, για να φρεσκάρουν οι άλλοι, και να μην τους γίνεται εμπόδιο. Ποσοστό. Υπέροχες αλήθεια αυτές οι λέξεις: Είναι τόσο παρηγορητικές, τόσο επιστημονικές. Σου λένε: Ποσοστό…Που θα πει, πως δεν υπάρχει πια λόγος να χαλάς τη ζαχαρένια σου. Ε, βέβαια, αν είταν άλλη λέξη, τότε θάχες ίσως λόγους ν’ ανησυχήσεις… Και τι θα γίνει αν κ’ η Ντουνέτσκα πέσει κατά κάποιον τρόπο στο ποσοστό! Αυτή ή μια άλλη! (σελ. 52-53)

Ο Ρασκόλνικοβ είχε να περάσει απ’ το σπίτι του πάνω από τέσσερις μήνες τώρα, κι ο Ραζουμίχιν ούτε ήξερε καν την διεύθυσή του. Μια φορά μονάχα, εδώ και δυο μήνες, είχαν συναντηθεί τυχαία στο δρόμο, μα ο Ρασκόλνικοβ γύρισε αλλού το κεφάλι του και πέρασε μάλιστα στο απέναντι πεζοδρόμιο, για να μην τον δει ο άλλος. Κι ο Ραζουμίχιν, μ’ όλο που τον είδε, πέρασε και δεν τον φώναξε, μη θέλοντας να ενοχλήσει το φίλο του. (σελ. 54)

Στις παθολογικές καταστάσεις τα όνειρα ξεχωρίζουν συνήθως για τη διαύγειά τους, την υπερβολή και τη μεγάλη ομοιότητα τους με την πραγματικότητα. Συναρμολογείται καμιά φορά ένας πίνακας τερατώδης, μα το περιβάλλον κι όλη η πορεία των γεγονότων είναι ταυτόχρονα τόσο πιθανά, και υπάρχουν τόσο λεπτές, αναπάντεχες, μα καλλιτεχνικά συνεπείς στην όλη εικόνα λεπτομέρειες, που δε θα μπορούσε να τις σοφιστεί ποτέ στον ξύπνο του αυτός ο ίδιος που βλέπει το όνειρα, έστω κι αν είναι καλλιτέχνης, σαν τον Πούσκιν ή τον Τουργκένιεβ. Τα τέτια όνειρα, όνειρα παθολογικά, τα θυμάται κανείς πάντοτε πολύν καιρό, και προκαλούν εντύπωση στον ξεχαρβαλωμένο και εξημένο κιόλας άνθρώπινο οργανισμό. (σελ. 56)

-…Θεέ μου, ας τελειώνανε πια όλ’ αυτά!» Έκανε να ριχτεί στα γόνατα να προσευχηθεί, μα έβαλε αμέσως τα γέλια-δεν κορόϊδευε την προσευχή, μα τον εαυτό του…(σελ. 92)

-Σας απαγορεύω να φωνάζετε!
-Δεν φωνάζω καθόλου, μιλάω πολύ κανονικά. Εσείς μου βάλατε τις φωνές, όμως εγώ είμαι φοιτητής και δεν επιτρέπω σε κανέναν να μου βάζει τις φωνές.
Ο βοηθός κόρωσε τόσο πολύ, που για μια στιγμή δεν μπορούσε να προφέρει τίποτα και μόνο λίγο σάλιο πιτσίλισε τα μουστάκια του. Πετάχτηκε όρθιος.
-Κάντε μου τη χάρη να σωπάσετε! Ξέρετε σε ποιον μιλάτε; Δεν επιτρέπω αυθάδειες κύριε!
-Κι εσείς; Ξέρετε σε ποιον μιλάτε;-ξεφώνισε ο Ρασκόλνικοβ-κ’ εχτός που φωνάζετε, καπνίζετε κιόλας, που θα πει πως μας γράφετε όλους στα παλιά σας παπούτσια.
Σαν τόπε αυτό ο Ρασκόλνικοβ, ένιωσε μιαν ανέκφραστη αγαλίαση.
Ο γραμματέας τονέ κοίταζε χαμογελώντας. Ο ευέξαπτος υπαστυνόμος είταν φανερά ταραγμένος. (σελ. 96)

…Ο Ζαμέτοβ είναι εξαίρετος άνθρωπος.
-Λαδώνεται όμως.
-Ε, ας λαδώνεται, το ίδιο μου κάνει! Και τι μ’ αυτό! Φώναξε ξαφνικά ο Ραζουμίχιν, που θύμωσε κάπως αφύσικα.
-Μήπως τάχα σου τον παίνεσα που λαδώνεται; Είπα μονάχα πως στο είδος του είναι καλός! Μ’ αν εξετάσεις τον καθένα απ’ όλες τις μεριές, θα τους βρεις όλους σκάρτους, όλους, ως τον τελευταίο! Μάλιστα είμαι βέβαιος πως σε μια τέτια περίπτωση δε θάδινε κανείς ούτε μια ψητή κρεμύδα για την αρχοντομουτσουνάρα μου, για όλον όπως είμαι, μαζί με τα εντόσθια, κι ακόμα αν παίρνανε και σένα για συμπλήρωμα. (σελ. 130)

-Γιατί ξέρεις ποιο είναι αυτό που με δαιμονίζει περισσότερο απ’ όλα. Όχι πως λένε ψέματα, το ψέμα πάντα μπορείς να το συχωρέσεις. Το ψέμα είναι πάντα καλό, γιατί οδηγεί στην αλήθεια. Όχι, αυτό που με δαιμονίζει είναι που λένε ψέματα κ’ ύστερα τα προσκυνάνε κιόλας…(σελ. 132)

«Να πάω λοιπόν, γιατί όχι;» σκεφτόταν ο Ρασκόλνικοβ σταματώντας καταμεσίς στο δρόμο, στη γωνιά, και κοιτάζοντας γύρω του, σα να περίμενε από κάποιον μια τελική συμβουλή. Μα κανένας δεν απάντησε από πουθενά, όλα είταν έρημα και νεκρά σαν τις πέτρες που πατούσε, γι αυτόνε νεκρά, γι αυτόνε μόνο…(σελ. 170)