Daniel Cohen, "Η ευημερία του κακού"

Daniel Cohen, "Η ευημερία του κακού. Μια (ανήσυχη) εισαγωγή στην οικονομία", μετάφραση: Τάσος Γιαννίτσης. Εκδόσεις Πόλις.

Η δουλεία καταστρέφει τη μικρή αγροτική ιδιοκτησία, γεγονός που ωθεί τους μικροϊδιοκτήτες να στραφούν προς τον στρατό και συντηρεί τον μηχανισμό της πολεμικής αρπαγής, ο οποίος αυξάνει τον αριθμό των δούλων και μειώνει τον αριθμό των μικροϊδιοκτητών. (σελ.40).

Ο Ιωάννης αναγκάζεται να υποχωρήσει και να υπογράψει τη Magna Carta, έγγραφο που προηγείται κατά πολλούς αιώνες της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι βαρόνοι εξασφαλίζουν τη δέσμευση του βασιλιά ότι θα θεσπίσει μια αντικειμενική δικαιοσύνη και θα εγγυηθεί για τις ατομικές ελευθερίες. Είναι, όμως, κυρίως το φορολογικό ζήτημα που βρίσκεται στην καρδιά αυτού του κειμένου. Ο βασιλιάς πρέπει να υποβάλλει την άυξηση των φόρων στην έγκριση του κοινοβουλίου. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχει γεννηθεί. (σελ. 58-59).

Ένα άλλο κεντρικό παράδοξο των κοινωνιών που διέπονται από τον νόμο του Malthus είναι ότι η εργασία δεν έχει αξία. Όσο πιο επιδέξια είναι μια κοινωνία, τόσο φθίνει η απόδοση της ωριαίας εργασίας. Οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες κέρδιζαν όσα οι Άγγλοι εργάτες της Πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης, αλλά με πολύ λιγότερο χρόνο εργασίας. Ο εργάτης στις αρχές του 19ου αιώνα εργάζεται δέκα ώρες την ημέρα, πάνω από τριακόσιες μέρες το χρόνο κατά μέσο όρο, για το ίδιο τελικό εισόδημα. Αντίθετα, οι Huis, μια κοινωνία κυνηγών-τροφοσυλλεκτών εγκατεστημένων στη Βενεζουέλα, των οποίων μπορεί κανείς να μελετήσει τα ήθη και τα έθιμα, εργάζονται κατά μέσο όρο δυο ώρες την ημέρα. (σελ. 76).

Το δίδαγμα είναι απλό: για να επιβιώσει κανείς πρέπει είτε να είναι χρήστης τεχνολογικής προόδου είτε να εργάζεται σε έναν τομέα όπου η εμηχάνιση είναι αδύνατη. Η ενδιάμεση κατάσταση, αυτή του ζωντανού θεάματος, είναι η χειρότερη. Η τριτογενοποίηση ευνοεί τα άκρα: τις εργασίες έντασης τεχνολογίας και εκείνες που δεν έχουν καμία σχέση με την τεχνολογική πρόοδο. (σελ. 159).

Η Δύση πρώτα ενεργεί και μετά καταλαβαίνει. (σελ. 187).

Λίγες δεκαετίες προτού ο Χριστόφορος Κολόμβος σαλπάρει για τρην Αμερική, η Κίνα επιλέγει τη σταθερότητα και κλείνεται στον εαυτό της. Η Ευρώπη έχει διαλέξει τον άλλο δρόμο. (σελ. 201).

Στις φτωχότερες περιοχές του κόσμου, ιδίως στην Αφρική, πολλές χώρες απλούστατα δεν έχουν καταφέρει ακόμα να φτάσουν στο σημείο όπου το μονοπώλιο της βίας αναγνωρίζεται στο κράτος. (σελ. 254).

Σε μια νέα γλώσσα, τα ερωτήματα που τίθενται στον κυβερνοχώρο είναι τα ίδια όπως πάντα: τι σημαίνει να ζει κανείς μεταξύ των ανθρώπων, ποιο είναι το μερίδιο του εαυτού του και ποιο το μερίδιο του εμείς;... Ο νέος κόσμος, όμως, της πλανητικής επικοινωνίας επανασχεδιάζει τις ομάδες αναφοράς με τις οποίες συγκρίνεται κανείς. Το να είναι κανείς ευτυχισμένος δεν σημαίνει πια μόνο "κερδίζω περισσότερο από το γαμπρό μου", αλλά τρέφεται και από συγκρίσεις με άλλες κοινότητες, μακρινές στο χώρο αλλά κοντινές μέσω των εικόνων. (σελ. 332).